“Osmanlı dürüstlüğü” denildiğinde, dini öne sürerek veya ön planda tutarak yapılan yardımlar ve dernekler aracılığı ile verilen hizmetler aklımıza gelmez, gelemez.
Gerçek İhtiyaçlı ile yalancıyı ayırt edemez olduk. Karnı gerçekten aç olan kişilere bile şüpheyle bakıp, yardım edemez hale geldik.
Nerede o; Milletin gönül rahatlığı ile bağışladıkları paraları, (amacında kullanılacağından şüphesi olmadan) gerçek ihtiyaçlı kişilere ulaştıran, ’’Hayır’’ duaları alan dürüstlük timsali dernekler?
17- Amâlara Yardım eden Vakıf: Resmi adı, Hüseyin ağa. Lakabı; Hacı. 1903 yılında Siirt’de kuruluyor. Vakfiyesinden; Bahçe ve dükkânların âmâlara vakfedilmesi.
18- Van Gölü'nde acil yardım Gemisi Dolaştıran Vakıf: Resmi adı; Hüsrev Paşa. Kurucusunun adı ve lâkabı; Diyarbakır Beylerbeyi. 1588 yılında Van’da kuruluyor. Faaliyet yerleri; Van, Bitlis.
Vakfiyesinden, Van Gölünde bir adet acil yardım gemisi bulundurulması.
19- Sanayi tesisi kuran Vakıf: Resmi adı; III. Mustafa. 1773 yılında İstanbul’da kuruluyor. Vakfiyesinden; Eğrikapı’da kaymak, yoğurt, süt imalathaneleri ile ayrıca mumhane, kükürthane, çinihane, fırın ve beş adet şişehane.. Padişah fermanı gereği İstanbul ve civarında kimse ayrı bir imalathane kuramayacaktır.
20- Cumayı şenlendiren Vakıf: Resmi adı; Ahmed Çavuş. Vakfiyesi bulunmayıp, teamülen vakıftır. Aydın’da kuruluyor. Aydın ve Atça’da faaliyet gösteriyor. Vakfiyesinden; Cuma namazını müteakip köy camii önünde cemaate yemek verilmesi.
21- Hayırda yarışan Hoca-i Sultani Vakfı: Resmi adı; Ataullah Efendi. Kurucunun adı ve lakabı: Haca-i Sultani. 1571 yılında
Aydın-Birgi’de kuruluyor. Birgi, İzmir ve İstanbul’da faaliyet gösteriyor. Vakfiyesinden; Yaptırdığı Darülhadis müderrislerine meşrubat Birgi’de meyveli meyvesiz bahçe vesair müştemilatı bulunan kışlık ev, Bozdoğan’da yazlık ev.
Soğuk su dağıtılacak, muhtaçlar, yetimler ve fakirlere harcama yapılacaktır.
22- Köprüleri sellerin zararından koruyan Vakıf: Resmi adı: Beyazid Han-ı Sani. Kurucunun adı ve lakabı; Sultan, Veli. 1496 yılında Amasya’da kuruluyor. Amasya ve civarında faaliyet gösteriyor. Vakfiyesinden: Vakfın yaptırdığı köprünün temizlenmesi.
23- Dinlendiren Vakıf: Resmi adı: Vildan Hatun. Kurucunun adı ve lakabı; Lütfi Efendinin Azadlısı. 1754 yılında İstanbul’da kuruluyor. Vakfiyesinden; İnsanların, yaz ve kış istirahat edecekleri loca.
24- Duvar ve Sokak Temizliği için kurulmuş Padişah Vakfı: Resmi adı: Sultan Mehmed. Kurucunun adı ve lâkabı: Fatih. 1470 yılında İstanbul’da kuruluyor. Vakfiyesinden; Her an cami, medrese, darültalim imaret vs. hangisi olursa olsun duvarlarının temiz kalmasına dikkat edilecektir.
25- Serbest bırakılan köleleri koruyan Vakıf: Resmi adı; Zeyni Hatun. Kurucunun adı ve lakabı; Kemal Ağa kızı. 1558 yılında İstanbul’da kuruluyor. Vakfiyesinden;
Azatlı kölelerin fakir ve muhtaç olanlara bin akçe harcanacak.
Prof. Dr. İsa KAYACAN, 18 ve 19. yüzyıl derneklerini kitabına almış.
İsimleri hizmetleri itibarı ile ilginçlik çerçevesinde gördüğümüz, insanlık mirası olarak algıladığımız ve değerlendirdiğimiz, kültürümüze uygun bu Dernek Vakıflardan bazılarının ’zamana uygun’ olduğunu, Sizlerin de beğeneceğini düşündüm.
DEVAM EDECEK...