Doğal afetler geniş çapta insan gruplarını etkileyen, büyük yıkımlara, yaralanma ve can kaybına sebep olabilen, bireysel etkisinin yanında toplumsal anlamda ciddi rahatsızlık oluşturan olaylardır. İlimize deprem bölgesinden gelen vatandaşlarımıza yardımcı olurken öncelikle dikkat edilmesi gereken bazı başlıklar vardır. Ayrıca çocuklara yaşanılanları anlatmamızda ayrı bir önem gerektirir. ETKİLİ İLETİŞİM Stres altındaki ki bireylerle iletişim biçimi çok önemlidir. Kriz durumdaki insanlar çok üzgün, kaygılı veya sakin olabilir. Bazı insanlar kriz sırasında meydana gelen şeyler için kendilerini suçlayabilir. Sakin olmak ve anlayış göstermek, stres altındaki insanların kendilerini daha güvende, anlaşılmış, saygı gösterilmiş ve önemsenmiş hissetmelerine yardımcı olur. Stres yaratan durumu yaşayan insanlar hikâyelerini anlatmak isteyebilir. Kişilerin hikâyelerini dinlemek büyük bir destek olabilir. Ancak, ne olduğunu anlatmaları için baskı yapılmaması önemlidir. Bazı insanlar başlarına gelenler veya durumları hakkında konuşmak istemeyebilir. Bununla birlikte, sessiz bir şekilde yanlarında olmanız ya da isterlerse konuşmak veya yemek, bir bardak su gibi pratik destekler sunmak için orada olduğunuzu bilmeleri onlar için de erli olabilir. Çok fazla konu mayın, sessizlik için zaman verin. Bir süre sessiz kalmak, karşınızdaki kişiye isterse sizinle paylaşımda bulunması için gerekli alanı ve cesareti verecektir. Etkili iletişim için, kelimelerinizin, yüz ifadenizin, göz temasınızın, jestlerinizin, iletişim kurarken oturuşunuz veya ayakta durma biçiminizin farkında olun. Her kültürün kendine özgü uygun davranış şekilleri vardır. İnsanların kültür, yaş, cinsiyet, gelenek ve dinlerini dikkate alarak düşünün ve konuşun. ÇOCUKLARA DEPREM NASIL ANLATILMALI Günümüzde birçok çocuk gerek medya, gerek sosyal çevresi aracılığıyla deprem ile ilgili haberlere maruz kalmaktadır. Ebeveynler ve öğretmenler çocukların depremle ilgili sorularına nasıl yanıt vermeleri ve onların korkularını nasıl sağlıklı bir şekilde ele almaları gerektiğine dair bilgiye ihtiyaç duymaktadır. Çocuğumun depremle ilgili sorularına nasıl yanıt verebilirim? Çocuklar somut düşünebildikleri için depremin nasıl gerçekleştiğini zihinlerinde işleyemezler. Bu yüzden deprem zihinlerinde belirsiz bir kavramdır. Belirsiz kavramlar çocukları ürkütür ve çocuklardaki kaygının artmasına sebep olur. Kaygı düzeyi artan çocuklar yoğun endişe, güvensizlik ve korku hissederler. Tıpkı ölüm ve diğer doğal felaketlerde olduğu gibi depremle ilgili çocuğa yapılacak açıklama da çocuğun yaşına ve gelişimsel seviyesine uygun olmadır. Okul Öncesi dönem (3-6 Yaş) Bu yaş grubundaki çocuklar yaşananlarla ilgili birçok “neden?” sorusu sorabilir. Bu durumda basit cevaplar vermek önemlidir. *Somutlaştırarak anlatın Çocuğa bunları açıklamada oyunlar ve oyuncaklardan yararlanılabilir. Somutlaştırarak ve oyun ile anlattığımız deprem, hem çocuğu kaygıya sokmaz hem de çocuk için daha anlaşılabilir olur. Örneğin; “Sana bir şey söyleyeyim mi, deprem nasıl oluyor biliyor musun? Yerin altında böyle yan yana kocaman kayalar var, onlar dura dura eskiyor, sonra da ufak ufak parçalanıyor. Parçalanırken diğer kayaları da sallıyor biz de yerin üstünde olduğumuz için sallanıyoruz... Hepsi bu!” şeklinde somutlaştırarak yapacağımız açıklamalar çocuğu rahatlatır ve çocuk deprem olayına olağanüstü bir anlam yüklememiş olur. Çocukların bu zor dönemden en az psikolojik sıkıntılarla geçirmesi anne babanın ruh sağlıyla yakından ilişkilidir. Bu dönemde ebeveynlerde ortaya çıkacak abartılı ruhsal etkilenme de çocukların ruhsal etkilenme derecelerini ağırlaştırabilir ayrıca tüm ailenin süreci yönetmeleri ve bu durumla baş etme becerilerini olumsuz etkileyebilir. Yetişkinlerin sakin, somut, net, içten tutum ve davranışları arttıkça çocuklar da kendilerini güvende hisseder ve çevrelerine olumlu uyum gösterirler. OYUN OYNARKEN DEPREMLE İLGİLİ KONUŞMA Çocukların dili oyundur. Deprem konusunu oyun çağındaki çocuklar oyununa yansıtabilir.  Örneğin Legolarla oynarken, onlarla ev yaparak onları devirebilir. Böyle bir durumda müdahale etmeyin. Oyunda ortaya çıkan bu tip tepkiler olayı anladığını ve sindirmeye çalıştığını gösterir. Müdahale etmeden gözlemleyin. “Çok korkmuşlar, yere düştüler sallanmaktan” gibi cümleler duyarsanız oyununa dahil olun. “Bak annesi ve babası onu korumuş şu an iyiler. Sallantı durmuş. Ayağa kalkmışlar” diyerek ona güvende olduğu hissini verebilirsiniz. Çocuklarımızın zorlu yaşam olayları karşısında güçlü durabilmeleri için bir takım öneriler sunmak yerinde olur. AİLELER NE YAPABİLİR Öğretmen ve arkadaşlarıyla sesli veya görüntülü iletişim kurulmalıdır. Duygularını ifade etmelerine yardım edin, sabırlı, ilgili ve esnek davranın. Yaşlarına uygun etkinlik, faaliyet yapmaları için teşvik edin Merak ettikleri şeyleri açıklayın ve korkularını konuşun. Düzenli bir beslenme, uyku, ders saati ve teknolojik alet kullanımı programı uygulayın Ev içinde basit ve yapılandırılmış görevler verin, ufak sorumluluklar almalarına fırsat verin. Ebeveynler kendi medya seçimleri ile çocuklarına iyi bir örnek olmalıdır, Bireysel veya grup olarak ev ortamında oynanabilecek oyunlar, kitap okuma seansları ve müzik dinleme etkinlikleri ile çocuklarla kaliteli zaman geçirilmeli, bu sayede medyanın kullanımı eğlenceli faaliyetlerle sınırlandırılmalıdır, Çocukların bu süreçte izlediği televizyon programları veya takip ettiği sosyal medya platformları gözlemlenmeli ve etkilenmelerine neden olabilecek her türlü içerikten uzak tutulmaları sağlanmalıdır. Günlük rutinlerin yani yaşamın doğal akışının mümkün olduğunca korunmasının önemli olmasından dolayı uzaktan eğitim programlarına çocukların katılması önemlidir. Bu noktada ilk adım olarak sakin ve proaktif olmayı, ikinci adım olarak rutinleri oturtmayı önermekteyiz.