İnsanı insan yapan özelliklerin en temeli duygulardır. Duygularımızı ifade edemediğimiz zaman ya da gerçek anlamda ifade edemediğimiz zaman insan insan olmaktan çıkar. Ve ne yazık ki geriye sadece içgüdüleriyle hareket eden bir canlı kalır. Duygularımız, birbirimizi anlamamızda, empati kurabilmemizde en yüksek paya sahiptir Böyle olmasa acılar, sevinçler nasıl paylaşılabilir? İnsanlar nasıl dayanabilir? Birbirlerini nasıl anlayabilir? Acılı bir durumu ya da olayı paylaşırken, bir sonraki adımda yapılması gereken bazı şeyler de vardır. Sorgulamak… Çünkü her şeyi sadece kader gözlüğüyle takip etmek tehlikelidir. Sevgili hocam Doğan Cüceloğlu’nun dediği gibi insan olmanın doğal parçası olan sorma, sorgulama, karşılaştırma, şüphe etme, araştırma yetilerini körleştirmeye çalışan bir tutumun temeli olan kör inanç sistemi sağlıklı ve geliştirici olamaz. Kör inanç sağlıklı değerlerin kaynağı olamaz. Aklı inkâr eden bir inanç sistemi orta çağlarda görülen bağnaz insan ve toplumlar üretir. Bağnaz insan ve bağnaz toplumların en belirgin özelliği öfkeli ve bencil oluşlarıdır. Bu kişiler saldırgandır. Kendilerinden farklı olan herkese saldırmaya ve yok etmeye hazırdırlar. Düşünenlere ve kendilerinden farklı inanca sahip olanlara hınçlı, kinlidirler. Aklını ve inancını kendi iç dünyasında ‘sohbet içine sokan’ insan gelişir, olgunlaşır, ‘insanlaşır’ ve özgürleşir. İnsanın ‘içindeki sohbete’ izin vermesi gelişen insan olmak için ön koşuldur. Bu iç sohbete izin veren aileden sağlıklı, sevecen, yaratıcı, özgür çocuklar yetişir. Bu tür sohbetlerin yer aldığı aileler ne kadar çoğalırsa o toplum o kadar insanca yaşanacak bir toplum haline gelir. Çünkü aklın süzgecinden geçmiş inançlardan kaynaklı değerler bu toplumun aile hayatının ve iş hayatının temellerini oluşturur. Kesin inançlı isimli kitap da inanç ve aklı üzerine güzel vurgular yapar. Kendi siyasi, dini, felsefi inancının "mutlak gerçek" olduğuna, bunu başkalarına zorla uygulamak gerektiğine bağnazca inanır. Hiç şüphesi, hatta merakı bile yoktur. Okurlarıma özellikle Amerikalı yazar Eric Hoffer'in kitle hareketlerinin psikolojik temellerini içeren bu kitabı tavsiye ediyorum.