Sadece kâğıt toplamak için icat edilmiş kocaman bir çuvalı yağmur, kış, yokuş demeden arkalarından gelen ekmek tekneleri. Beyoğlu civarında hava sıcaklığının 31 derece olduğu bir günde soğuk bir şeyler içip serinleyerek sohbeti sürdürmeye çalıştığımız Güçlü Bey de bin 600 lira maaşın makul olacağını ve böylece kazanç kaybı yaşamayacaklarını iletti. 42 yaşındaki Güçlü Bey “bizim vücudumuz bağışıklık kazanmış” dedi. Ekmeğini kazandığı sürece çalışma koşullarından şikâyet etmek aklına gelmeyecek türden bir insan. Ancak sohbet arasında söylüyor. Dizlerim ve sırtı ağrıyor dedi. Bir süre sonra arabasının olduğu köşeye gitti. Esnafın civara bıraktığı kartonları topladı. Henüz arabası dolmuş değil. Ancak evdeki, en küçüğü 2 yaşındaki çocuklarına ekmek götürmenin tek yolu bu havada bile çalışmak. Sokakta kâğıt ve atık toplayanların çalışma koşulları olması gerekenin çok gerisinde ancak hem onları işsiz bırakmadan koşullarını iyileştirecek bir modelin bulunması herkesin ortak temennisi. Ülke ekonomisine katkı sağlayan, geri dönüşüm kahramanları kâğıt ve atık çöp toplayıcıları sağlıksız koşullarda çalışmaya devam ediyor. Çöp konteynerlerini karıştırarak iş güvencesinden yoksun, kötü koşullarda, kaza ve hastalık riski ile hayatta kalmaya çalışan emekçilerdir atık toplayıcıları. Sokak atık toplayıcılar derneği Başkanı Recep Karaman’dan alınan verilere göre; Türkiye’nin çeşitli şehirlerinde kayıtlı yaklaşık 500.000 atık çöp toplayıcısı olduğunu ifade etmiştir. Bunlardan birisi olan Güçlü Bey, hepsinin yaşadığı zorluklar aynı olduğunu söyledi. Büyük ön yargılarla beraber atık çöp toplayıcılarının en önemli sorunları çalışma koşulları, iş kazası, meslek hastalıkları, sosyal güvenlik, çocuk işçilik, barınma ve son zamanlarda başlayan bir diğer sorun ise ithal çöpler. Türkiye’de çevre mevzuatına göre atık ambalaj oluşumuna sebebiyet veren firmaların piyasaya sundukları ambalajları toplamaları yükümlüğü var. Bu yükümlük atık çöp toplayıcıları üzerinden yerine getirmekte. Atık yönetimi ve geri dönüşüm sektörünün büyüklüğünün 5 milyar dolara ulaştığı Sokak atık toplayıcılar derneği tarafından belirtildi. Türkiye ekonomisine büyük katkı sağlayan atık çöp toplayıcıları yasa ve yönetmeliklerde tanımlamaları olmadığı için belediyeler tarafından çeşitli engellemelerle karşılaşılmakta. Onların kamu yararına, milli atık topladıkları için işçi olarak yasalarda belirtildiğinde yaşadıkları zorluklarda azalmalar olacaktır. Örneğin elbise, eldiven, maske gibi ihtiyaçlarını tanımları olmadığı için kendileri karşılamaktadır. İş sağlığı ve güvenliği olmayan atık çöp toplayıcıları, en zor havalarda 17-18 saat sırtlarında hayatın bütün yükünü çekerek çalışıyorlar. İş kazalarına ve meslek hastalıklarına en sık rastlayanlardır. Fiziksel tükenmişlik, astım, verem, Hepatit B gibi hastalıklarının dışında trafik kazalarında ölüm riskleri yüksektir atık toplayan kişilerin. Eylül 2017’de Ankara’da katı atık toplayıcısı bir genç çöp toplarken ezilerek hayatını kaybetti. Ekmek parası için çıktığı bir gece tüm geleceği yok olan gencin ailesi yokluğun içinde gece konuda da hayat mücadelesine devam etmeye çalışmakta. Sırtında yükü yanında çocuğu birlikte çalışırlar bazen eşlerini de yanlarında götürürler ki iş gücü insana dayalı olduğu için sırtında yükü yanında çocukları birlikte çalışırlar. Çocuk işçilik bu yüzden bu meslekte çok rastlanır bir durumdur. Çocuklar atık toplamaktan başka bir iş bilmedikleri için baba mesleği düşüncesiyle büyüdüklerinde de bu işe devam eder geçimlerini bu şekilde sağlarlar. Sosyal güvenceleri bulunmuyor. Atık kâğıt toplayıcılarının çoğunluğu yeşil kart aracılığı ile sağlık güvencelerini sağlamakta. Sağlıklı ortamlarda çalışamadıkları gibi sağlıklı yerlerde de barınmamaktadırlar. Atıkların istiflendiği depolarda yaşayan atık toplayıcısının sayısı tahminlerin çok üzerindedir. Gecekondu mahallerinden akşamları çıkan atık toplayıcıları kentin tüm çöpünü ayırmaya, ayrıştırmaya çalışarak ülke ekonomisine geri dönüşüm sayesinde büyük kazanç sağlar. İşleri karmaşık değil sadece zahmetli olan atık toplayıcıları en iyi bir günde 60-70 lira kazanabiliyorlar. 60-70 lira kulağa güzel gelse de 17 saat sırtınızda büyük bir çuvalla sokaklarda çöp aradığınızı düşündüğünüzde aslında en iyisinin bile iyi olmadığını anlayacaksınızdır. Metal, plastik ve kâğıt gibi atıkların yurtdışından ithal edilmesi onların geri dönüşüm için topladıkları atıkların kilo fiyatını hızla düşürüyor. 2018 yılı başında Çin, belirli bir oranda kirliliğe sahip olan atıkların ithalatını yasakladı. Bu durumun benzerinin yani kota uygulamışının Türkiye içinde olması onların daha çok kazanmasını sağlayacaktır. Çöpten ekmeğini kazanan insanların güzel ve sağlıklı iş ortamlarına kavuşmaları için iyileştirmeler yeni düzenlemeler yapılması gerekmektedir. İlk olarak yasada ve yönetmelikte Geri Dönüşüm İşçisi statüsü verilmeli bu statüye giren kişilere tek tip kıyafet ve topladıkları atıkları taşıyabilecekleri arkalarında kasaları olan tek tip bisiklet (atık toplama aracı) verilmelidir. Geri dönüşüm işçileri ya da çöpten ekmeğini kazananlar belli bir yere bağlı, belli bir yerden yönetilmelidir. Unutulmamalı ki emek en yüce değer.