2008 yılıydı… 2003’ten beri Aydın’da sürdürdüğümüz “fotoğraf” çalışmalarını bir üst noktaya taşımak istiyorduk.  O nedenle ertesi yıl için uluslararası bir fotoğraf festivali planladık.  “International Photo Hunting Festival” (Uluslararası Fotoğraf Avcılığı Festivali).  Festival, üniversitelerarası klasmanda yapılacaktı ve o yılın konseptinde Türk ve Yunan üniversiteleri vardı.  Konuklarımız geldi, Ege’nin iki kıyısından.  Akademisyen ve öğrencilerden oluşan bir topluluktu.  Aksiyon planı içinde Mursallı da bulunuyordu. Mursallı’yla ilk böyle tanıştım.  Mübadele’nin insanlar üzerinde yaratmış olduğu duygusal etkiyi ilk o zaman hissettim.  Henüz 19’unda bir Yunan kız öğrenciyle 70’lerinde bir Türk annenin kucaklaşarak hüngür hüngür ağlamaları büyük resmin özetiydi sanki.  Aynı dili konuşan insanların verdiği bu fotoğraf, zorunlu değişime rağmen “karşı kıyı”daki köklerinin geçmişten gelen yansımasından başka bir şey değildi. O dönem belediye olan beldenin belediye başkanı Hayri Altay’a Mursallı’nın kültürel geçmişinin kıymetli oluşundan ve bir dokunuşa ihtiyaç duyduğundan bahsettim.  Kendisi, Mursallı’nın Osmanlı döneminde bir Rum köyü olduğunu, o dönemde Selanik ve Grevena’da yaşayan Türklerle, Mursallı’da yaşayan Rumların Nüfus Değişim (Mübadele) Antlaşması ile karşılıklı olarak yeni yaşam alanlarına yerleştirildiklerini anlattı.  Mursallı’dan gidenler de Evia (Eğriboz) Adasında yerleştirildikleri alana Neo Mursalli (Yeni Mursalli) adını vermişlerdir.  Bu isim 1954’te Taxiarkhea (Baş Melek) adını almıştır. Mursallı, bir kültür ve turizm alanı olarak potansiyel bir güce sahiptir.  Beldenin hem bağlı bulunduğu Germencik ilçesine ve ilimiz Aydın’a bir katkı sağlaması açısından sahip olduğu değerlere işlevsellik kazandırılması gerekmektedir.  Şimdilerde bir mahalle olan Mursallı’nın bünyesindeki Kilise’nin ivedilikle sağlamlaştırılarak restore edilmesi gerekmektedir.  Bir “Mübadele Müzesi” olarak hizmet vermesi en büyük kazanım olacaktır.  Yine belde içerisinde bulunan ve hala varlığını koruyan eski tip evlerin de restorasyonuyla kent ayrı bir görünüm elde edecek, bir Şirince örneğindeki gibi benzerinin Aydın’a kazandırılması gerçekleşmiş olacaktır. Tarihin belgeye dayandırılması ve gelecek nesillere aktarılması adına bir sonraki adımımız belgesel bir film üretmek olmuştur.  Bunun için 2012’de birkaç idealist olarak Mübadele’yi Ege’de Mursallı ekseninde anlatabilmek için bir “Ege’nin Vatanları” adını verdiğimiz filmin çekimlerini tümüyle kendi olanaklarımızla, Aydın’ın sert yazında 3-4 hafta içerisinde tamamlayabildik.  Fikir vermesi açısından filmin üç fragmanının linklerini aşağıda paylaşıyorum. (*) Ne var ki, yola çıkarken sahip olduğumuz düşünce ve fikirlere, yolculuk esnasında başka düşünce ve fikirler de eklendi.  Sadece kendi ülkemizde yaptığımız çekimlerin yeterli olmayacağı, mutlaka Ege’nin karşı kıyısında bu filmin tamamına ereceği, bütünleşeceği yoksa buna toplumsal bir anlam yüklenemeyeceği sonucuna vardık. Şimdilerde Mursallı’da yapılması gerekenler olgunlaştı ve eylem aşamasına geldi.  Mursallı’dan göç edenlerin yerleştiği Taxiarkhea’nın bağlı olduğu İstea ilçesi ile Mursallı’nın bağlı olduğu Germencik ilçesi arasında bir “kardeş şehir” köprüsü kurulacak.(**)  Germencik Belediye Başkanı Fuat Öndeş Germencik ilçesine, Germencik halkına “Ege’nin Vatanları” belgesel filmini bir kentin görsel arşivi olarak armağan etmelidir. Mursallı, Aydın ilinin antik olmayan ama tarih ve kültür kokan önemli bir parçasıdır.  Kültürel dokunun korunması, Ege’nin iki kıyısı arasında dostlukların pekişmesi, kent turizminin artması marka değeri yaratmada güçlü unsurlardır. Mursallı’da kurulacak bir “Mübadele Müzesi” sadece karşı kıyıdan değil, ülkemizdeki mübadil yurttaşlarımızı da Mursallı’ya, Aydın’a çağıracaktır. Kentler marka değerleriyle bir bütündür.  İlin o beldesi bu ilçesi, merkezi ya da kıyısı, dağı ya da ovası ayrı tutulmaz.  Kentsel birliğin oluşması merkez ya da yerel ayırt etmeden sağlanır.  Burada görev, yetkili başkanlara, müdürlere ve sorumlu yöneticilere düşmektedir.  Bu kentin varlığını sürdürmesi, doğru bir kimlik kazanarak gelişimiyle mümkündür. Marka Kent/Kentler, söz ve fikir birliğiyle, güç birliğiyle kurulur.  Aydın için de olması gereken budur. (*) Ege’nin Vatanları 1.fragman https://www.youtube.com/watch?v=zB67x4vtav8 Ege’nin Vatanları 2.fragman https://www.youtube.com/watch?v=ujJrN0HJ470 Ege’nin Vatanları 3.fragman https://vimeo.com/61411819 (**) Hüseyin Asar, Aydınpost “Mursallı Taxiarkhea Kilisesi Yıkılıyor” 28.11.2019 tarihli yazısından.